🧧 Okręgi Przemysłowe W Polsce Na Mapie

Przemysł. PRZEMYSŁ obejmuje: - wydobycie surowców naturalnych i przetworzenie ich na produkt potrzebny człowiekowi do codziennego życia, - produkcję energii. Opiera się na: - wykorzystaniu różnego rodzaju maszyn i urządzeń a także na odpowiednio wykwalifikowanych i doświadczonych pracownikach. Ważną cechą przemysłu jest Ze względu na genezę okręgi przemysłowe można podzielić na: surowcowe, transportowe, wielkomiejskie i technopolie. Wiele współczesnych okręgów uległo restrukturyzacji i utraciło swój pierwotny charakter. Przyczyny powstania części z nich są złożone, jednak W geografii ekonomicznej ośrodkiem przemysłowym jest miejscowość (zazwyczaj miasto), w której znajduje się zakład przemysłowy. Natomiast obszary dużej koncentracji różnych gałęzi przemysłu odpowiednio ze sobą powiązanych nazywane są okręgami przemysłowymi. Okręgi przemysłowe można podzielić na: okręgi surowcowe; Okręgi przemysłowe i technopolie na świecie. 13 stycznia 2021 Napisał dr Bartłomiej Kulas. Zakłady przemysłowe rzadko występują samodzielnie, a o wiele częściej w zespołach. Skupisko zakładów przemysłowych na danym obszarze tworzy okręg przemysłowy, a jeżeli wytwarza się w nim wyroby wysoko zaawansowane technologicznie 95 lat temu plac Saski otrzymał imię marszałka Józefa Piłsudskiego. W II Rzeczypospolitej podejmowano działania, by największy plac ówczesnej stolicy stał się przestrzenią dla wydarzeń państwowej rangi - powiedziała PAP historyk, koordynatorka ds. naukowych spółki Pałac Saski, Maria Wardzyńska. "Pomiędzy starą a nowoczesną Okręgi przemysłowe -charakterystyka. *okręg górnośląski * okręg warszawski * okręg staropolski * okręg łódzki. Euroregiony- jak powstają, w jakim celu. Euroregion Karpaty, został założony dnia 14. 02. Witamy w serwisie Wybory Parlamentarne 2023. Wybory odbędą się w niedzielę 15 października 2023 r. W drodze głosowania wybranych zostanie 460 posłów oraz 100 senatorów do dwuizbowego parlamentu - Sejmu i Senatu. Specjalnie dla Ciebie przygotowaliśmy bazę kandydatów podzieloną na okręgi wyborcze - 41 okręgów wyborczych do Sejmu Nauczę się: wskazywać aktualne czynniki lokalizacji przemysłu w Polsce; opisywać główne okręgi przemysłowe i inwestycje przemysłowe w Polsce; wyjaśniać przyczyny i konsekwencje zmian w przemyśle Polski. Lekcja z e-podręcznika; Lekcja 2. Zjawiska wulkaniczne na Ziemi Nadmorskie położenie okręgu umożliwia rozwój przetwórstwa rybnego i innych branż przemysłu spożywczego. Dobrze rozwinięty jest ponadto przemysł drzewno-papierniczy. Głównymi ośrodkami tego okręgu są: Gdańsk, Gdynia, Pruszcz Gdański, Wejherowo, Rumia i Sopot. uOP3. Przemysł - to dział gospodarki, który eksploatuje zasoby naturalne i przetwarza je na produkty, które zaspokoją potrzeby człowieka. Ze względu na charakter działalności wyróżnia się: przemysł wydobywczy; przemysł przetwórczy; przemysł do zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych ludzi. Funkcje przemysłu: Produkcyjna – polegająca na pozyskiwaniu i przetwarzaniu surowców i półproduktów; Społeczna - stwarzanie miejsc pracy, podnoszenie kultury technicznej, zmiana warunków bytu; Przestrzenna - czyli przyspieszenie procesów urbanizacyjnych, przekształcanie środowiska. Czynniki lokalizacji przemysłu Przemysł nie jest i nie może być w poszczególnych krajach rozmieszony równomiernie. Wynika to z tego, że lokalizacja zakładów we wszystkich regionach kraju nie jest jednakowo opłacalna. Czynniki decydujące o powstaniu i rozwoju okręgów przemysłowych nazywamy czynnikami lokalizacji, a są nimi: czynniki przyrodnicze, techniczno-ekonomiczne, społeczno-polityczne. W zależności od rodzaju produkcji przemysłowej znaczenie każdego czynnika zmienia się pod wpływem czasu, co wynika przede wszystkim z rozwoju nauki, techniki oraz postępującego procesu globalizacji. Obecnie rola czynników przyrodniczych maleje, wzrasta natomiast znaczenie czynników techniczno-ekonomicznych i społeczno-politycznych. Współczesny główny czynnik lokalizacji dla gałęzi przemysłu to rynek zbytu. Korzyści czerpane z koncentracji przestrzennej przemysłu sprawiły, że zarówno w krajach uprzemysłowionych, jak też w wielu krajach, które ten dział gospodarki mają jeszcze słabo rozwinięty, powstały lub tworzą się okręgi przemysłowe. Niektóre z nich osiągnęły bardzo duże rozmiary i to właśnie w nich koncentruje się znaczny odsetek produkcji przemysłowej danych krajów, np. okręg Reńsko- Westfalski w Niemczech, Paryski lub Północny we Francji, okręg Turynu i Mediolanu we Włoszech, Doniecki na Ukrainie, Moskiewski (Centralny) leżący w Rosji, Tokio-Kawasaki-Jokohama w Japonii, Nowego Jorku w Stanach Zjedn. Ameryki, Sao Paulo u wschodniej części stanu Minas Gerais w Brazylii, Buenos Aires w Argentynie. Okręgi przemysłowe, czyli wielkie koncentracje różnorodnych gałęzi przemysłu odpowiednio ze sobą powiązanych, dzielimy na: ukształtowane dzięki bogatym zasobom surowców i energii; rozwijające się dzięki dogodnemu położeniu, np. na szlakach transportowych: rozwijające się dzięki koncentracji funkcji administracyjnych rozwijające się dzięki i naukom badawczym oraz o różnorodnych kwalifikacjach rozwijające się dzięki chłonnym rynkom zbytu. Okręgi przemysłowe Okręgiem przemysłowym nazywamy obszar o dużym nagromadzeniu zakładów przemysłowych, powiązanych ze sobą produkcyjnie. Okręg przemysłowy posiada znaczny odsetek ludności zatrudnionej w przemyśle oraz skupia znaczny potencjał wytwórczy na małym terenie. Typy okręgów przemysłowych Okręgi surowcowe- Istotną rolę w powstaniu okręgów przemysłowych na świecie odgrywało i nadal odgrywa występowanie surowców mineralnych. Szczególnie dotyczy to dużych zagłębi węgla kamiennego. Wiąże się to z tym, że węgiel kamienny przez długi czas był najważniejszym surowcem energetycznym na świecie, a jego jednostkowe zużycie w energochłonnych gałęziach przemysłu było znacznie większe niż obecnie. W związku z tym lokalizacja okręgów przemysłowych z dala od miejsc wydobycia węgla była nieopłacalna. Generalizując okręgi surowcowe charakteryzują się tym, że skupiają wydobycie różnorodnych surowców, produkcje paliw, energii, karbochemię powstałych ciężką chemię, hutnictwo metali powstałych przemysł metalowy oraz produkcję maszyn górniczych, urządzeń dla hutnictwa, ciężkich obrabiarek, maszyn budowlanych powstałych środków transportu. W KWR (Krajach Wysoko Rozwiniętych) w ostatnich dziesięcioleciach nastąpiło pewne przeobrażenie się strukturalne, które polegało na spadku znaczenia niegdyś kreujących je gałęzi przemysłu ciężkiego, a zatem rozwoju przemysłu samochodowego, lotniczego, zbrojeniowego, elektronicznego itp. Przykładem okręgów powstałych na bazie węgla kamiennego są: Okrąg Reńsko- Westfalski (Zagłębie Ruhy), Doniecki, Górnośląski, Północny we Francji. Okręgi transportowe – koncentrację przemysłu powoduje dogodne położenie komunikacyjne. W rejonach tych dobrze rozwinięte są przede wszystkim hutnictwo, przemysł maszynowy – głównie środków transportu, petrochemia oraz różne branże przemysłu chemicznego. Np.: Okręg Nadatlantycki w Stanach Zjednoczonych, okręgi w Japonii, Okręg Londyński. Okręgi wielkomiejskie – powstałe w dużych aglomeracjach miejskich przez znaczne zasoby siły roboczej, duże rynki zbytu itp. Rozwinęły się w nich gałęzie przemysłu niewymagające dużych ilości surowców, np. przemysł elektromaszynowy, chemiczny, poligraficzny oraz odzieżowy, spożywczy. Np. okręgi: Paryski, Kalifornijski, Moskiewski, Warszawski, Meksyku, Mediolanu. Okręgi technopolie – są to okręgi przemysłowe najnowszej generacji, skupiające zakłady przemysłu wysokiej techniki (high-technology). Okręgi stref specjalnych – współcześnie tworzące się rejony koncentracji przemysłu (nadmorskie miasta otwarte, specjalne strefy ekonomiczne). Rozwija się tam głównie przemysł elektromaszynowy, chemiczny i środków transportu. Najwięcej stref specjalnych występuje w Azji Południowo-Wschodniej i Wschodniej. Charakterystyka wybranych okręgów przemysłowych Główne ośrodki i okręgi przemysłu. Okręgi przemysłowe 1. Okręgi powstałe w Ameryce: Stany Zjednoczone Właśnie tam powstał największy światowy region przemysłowy, liczący pas długości ok. 600 km. wzdłuż wybrzeża atlantyckiego do Waszyngtonu do Bostonu. Cały ten obszar skupia ok. 20% amerykańskiego przemysłu. Okręg ten rozwinął się przez wymianę handlową z Europą jak i przez to, że tereny te zostały szybciej skolonizowane, a więc wcześnie rozpoczął się tu typ gospodarki europejskiej. Ważnym ośrodkiem handlowym i przemysłu stały się porty morskie - Nowy Jork, Filadelfia i Boston. Przemysł na tym obszarze posiada różnice w strukturze przemysłu. Okręg Nowojorski - znajduje się w części środkowej, której centrum stanowi Nowy Jork. Dominuje przemysł lekki dostarczający ¾ produkcji przemysłowej okręgu. Dostarcza tekstylia, odzież, futra, biżuterię, wyroby przemysłu poligraficznego oraz spożywczego. Przemysł ciężki rozwinął się na obrzeżach okręgu nowojorskiego. Ważną rolę odgrywa tam przemysł petrochemiczny (przemysł przerobu ropy naftowej), stoczniowy, maszynowy i elektrotechniczny. W północnej części okręgu, którego centrum stanowi Boston rozwinięty jest przemysł włókienniczy, odzieżowy, obuwniczy oraz maszynowy i elektromechaniczny. Oddalenie od miejsc wydobywania surowców spowodowało rozwój przemysłów niewymagających wielu surowców i dużych ilości energii. Na południu rozwinięte są hutnictwo, przemysł metalowy, maszynowy, chemiczny, środków chemicznych oraz rafineryjny. Jest to spowodowane występowaniem na danym obszarze złóż węgla i rud żelaza w Appalachach oraz zasobom energii rzek płynących z owych gór. Główne miasto okręgu to Filadelfia. Okrąg Wielkich Jezior - jest to drugi region przemysłowy Stanów Zjednoczonych. Zajmuje on obszary tj. od Milwaukee po Detroit- Cleveland- Pitsburgh i Buffalo. Jego rozwój wiązał się z obecności złóż surowców mineralnych, zwłaszcza rud żelaza i miedzi. W owym regionie rozróżnia się trzy okręgi: 1) Chicago- Milwaukee, 2) Detroit- Cleveland- Pitsburgh, 3) Buffalo- Rochester. Dominuje tu hutnictwo, przemysł maszynowy, zwłaszcza produkcja samochodów. Rozwija się też przemysł spożywczy, którego największym ośrodkiem jest Chicago. Okręg Kalifornia- to trzeci region przemysłowy w Stanach Zjednoczonych. Rozciąga się na obszarach od San Diego po Los Angeles i San Francisco, jest najbardziej dynamicznie rozwijającym się przemysłem w Stanach Zjednoczonych. Dominuje tu przemysł samolotowy i rakietowy jak i elektroniczny. Zatoka Meksykańska- czwarty przemysł Stanów Zjednoczonych położony jest nad Zatoką Meksykańską, zajmuje zatem południowy i wschodni Teksas, cześć Luizjany i Oklahomy. Szczególnie rozwinięte gałęzie przemysłu to: petrochemia, przemysł tworzyw sztucznych i zbrojeniowy. Brazylia Największe okręgi przemysłowe Brazylii są zlokalizowane w São Paulo i w Rio De Janerio. Dominuje tam przemysł włókienniczy, odzieżowy, spożywczy, mineralny, oraz hutnictwo, maszynowy, metalowy. Przykładowy okręg to: Okręg Minas Gerais – głównie nastawiony jest na wydobywanie surowców, gdyż dysponuje bogatymi złożami rud żelaza, metali uszlachetniających stal, cyny, złota, uranu, toru oraz boksytów. Rozwinęło się tu hutnictwo żelaza, aluminium i manganu, przemysł obrabiarkowy, samochodowy oraz zbrojeniowy, petrochemiczny, włókienniczy i spożywczy. Warto również wspomnieć, że zajmuje się wytwarzaniem półfabrykatów dla zakładów zaawansowanego przetwórstwa w Rio de Janeiro i São Paulo. 2. Okręgi przemysłowe powstałe w Europie: Są one mniejsze niż okręgi amerykańskie, zaliczamy do nich: Niemcy Zajmuje pierwsze miejsce w Europie pod względem wielkości produkcji przemysłowej. Wydobywa się tam zasoby tj. węgiel kamienny i brunatny, ropę naftową i gaz ziemny, rudy cynku i ołowiu, sole potasowe, sól kamienną. Rozwinięte gałęzie przemysłu to chemiczny, maszynowy, stoczniowy, optyczny, włókienniczy, elektroniczny, hutnictwo metali oraz przemysł samochodowy Np.: Okręg Reńsko-Westfalski - to największy okręg przemysłowy w Europie. Na jego obszarze powstało kilkanaście dużych miast, np.: Essesn, Dortmunt, Düsseldorf. Okrąg ten ukształtował się w oparciu i zasoby węgla kamiennego, brunatnego, ołów, cynk oraz sól kamienną Zagłębia Rury. Na owym obszarze rozwinęło się hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, produkcja maszyn dla górnictwa, hutnictwa, urządzeń włókienniczych, uzbrojenia, obrabiarek. Równocześnie rozwijała się karbochemia z przemysłem sodowym. Spadek popytu na węgiel, stal, wyroby tradycyjnego przemysłu maszynowego zmusił do zmiany struktury gałęziowej przemysłu. Zaczęły rozwijać się wówczas dziedziny takie jak: przemysł fotochemiczny, farmaceutyczny, elektrotechniczny, elektroniczny i samochodowy. Gęstość zaludnienia w okręgu Reńsko- Westfalskim jest największa w Europie- przekracza 100 osób/ km2. Mieszka tu około 15 mln. ludzi, a w przemyśle pracuje ok. 2 mln. osób, co daje ponad 20% zatrudnionych w przemyśle. Francja Stanowi jedną z największych potęg gospodarczych i politycznych świata. Przemysł rozwija się tam bardzo dynamicznie. W fabrykach produkuje się chemikalia, tekstylia, odzież, samochody, samoloty oraz sprzęt elektroniczny. Duża część produkcji przemysłowej jest przeznaczana na eksport. Przykładowy okręg to: Okręg Paryski- jest największym okręgiem we Francji. Reprezentuje prawie wszystkie gałęzie przemysłu (oprócz wydobywczego i hutniczego). Słynie on z przemysłu samochodowego, lotniczego produkcji maszyn, urządzeń telewizyjnych i radiowych, elektrycznych przyrządów pomiarowych, wyrobów precyzyjnych. Duże znaczenie w Okręgu Paryskim ma przemysł chemiczny, który wytwarza tworzywa sztuczne, barwniki, lakiery, kosmetyki i leki. Dobrze rozwinięta jest produkcja odzieży, zwłaszcza luksusowej, poligrafia oraz kinematografia. Okrąg w Paryżu rozwinął się przede wszystkim dzięki doskonałemu połączeniu kolejowemu i kołowemu z innymi państwami. Wielka Brytania W Wielkiej Brytanii - najstarszym przemysłowym kraju świata, powstało kilka okręgów przemysłowych. Są to: 1) Londyński, 2) Birmingham, 3) Lancashire z Liverpool i Manchester, 4) Yorkshire z Leeds i Sheffield. Oprócz Londyńskiego wszytskie pozostałe tworzą jeden zwarty region. Okręg Londyński- jego centrum stanowi Londyn, który niegdyś był największym portem świata. Poprzez handel miasto to stało się stolicą finansową świata. Stworzyło do doskonałe warunki dla rozwoju przemysłu. Obecnie okręg ten cechuje duża dynamika rozwoju, którą wykazują przemysł elektroniczny i przetwarzanie danych. Rozwinięte dziedziny to: przemysł elektrotechniczny, produkcja maszyn i urządzeń. Ważną rolę odgrywa także przemysł lekki tj. włókienniczy, odzieżowy, obuwniczy. Istotne znaczenie ma także przemysł chemiczny, który wykorzystuje ropę naftową jako podstawowy surowiec. Generalnie Okręg Londyński cechuje się niewielkim zużyciem surowców, tylko koncentracją nowoczesnych przemysłów posiadających wykwalifikowaną siłę roboczą. Okręg Yorkshire – znajduje się w środkowej Anglii, występują tam złoża surowców tj. węgiel kamienny, rudy żelaza, rudy cynku i ołowiu. Obecnie tradycyjne gałęzie przemysłu nie mają dużego znaczenia przez likwidacje węgla kamiennego i dużych kosztów siły roboczej. Zostały one zamienione na produkcję środków transportu, przemysłu precyzyjnego, elektronicznego i petrochemicznego. Główne ośrodki tegoż przemysłu to połączone blisko siebie miasta, powiązane ze sobą gospodarczo i komunikacyjnie- Leeds i Sheffield. Rosja Ze względu na olbrzymie terytorium, liczbę ludności i duże zasoby naturalne Rosja należy do największych gospodarek świata. Powstały tam okręgi przemysłowe tj.: Centralny Okręg Przemysłowy - należy do najstarszych i największych okręgów w Rosji. Jest on bardzo rozległy i zwarty. Powstał w najsilniej zaludnionej europejskiej części Rosji- Moskwie. Dominuje tu przemysł budowy maszyn, środków transportu, elektrotechniczny, hutniczy, chemiczny, włókienniczy, odzieżowy, rafineryjny, tworzyw sztucznych oraz nawozów sztucznych i fosforowych. Uralski Okręg Przemysłowy – położony jest w środkowej i południowej części Uralu. Początkowo prace na tym obszarze związane były z górnictwem soli, rozkwitły one jednak po odkryciu licznych złóż rud żelaza, metali uszlachetniających stal, ołowiu, miedzi, cynku, złota, srebra, platyny a także węgla brunatnego, soli kamiennej, soli potasowych oraz różnorodnych surowców skalnych. W związku z tym obszar ten zaliczamy go do najbogatszych zagłębi surowców świata. Ważną pozycję zajmują przemysł maszynowy i chemiczny. Kuźniecki Okręg Przemysłowy – po Okręgu Uralskim jest drugim, co do znaczenia okręgiem przemysłowym. Znajduje się on w azjatyckiej części Rosji. Ukształtował się w oparciu o złoża węgla kamiennego, rud żelaza i rud cynkowo ołowianych. W strukturze gałęziowej okręgu dominuje górnictwo węgla, rud żelaza, hutnictwo oraz przemysł maszynowy. Doniecko-Naddnieprzański Okręg Przemysłowy – rozwinął się na Ukrainie (niewielka część znajduje się w Rosji). Powstanie okręgu wiąże się z bogatymi zasobami węgla kamiennego w Zagłębiu Krzyworoskim. Okręg skupia dziedziny górnictwa, hutnictwa, energetyki, przemysłu maszyn. Powstały także dogodne warunki do produkcji materiałów budowlanych, paliw płynnych, środków piorących oraz przemysłu lekkiego i spożywczego. Polska W Polsce za okręg przemysłowy uznane są skupiska zakładów silnie ze sobą powiązanych terytorialnie, które wytwarzają co najmniej 1% ogółu sprzedanej produkcji przemysłowej. Dla okręgów przemysłowych charakterystyczna jest także koncentracja ludności oraz duży stopień przekształcenia środowiska przyrodniczego. Obecnie w Polsce znajdują się 22 okręgi oraz kilkadziesiąt ośrodków przemysłowych. Należą do nich np.: Górnośląski Okręg Przemysłowy (GOP) –to najważniejszy okręg przemysłowy Polski. Ukształtował się dzięki złożom węgla kamiennego, rud cynkowo- ołowianych. Na terenie GOPu rozwinęło się hutnictwo żelaza oraz metali nieżelaznych. Ważną pozycję zajmują: karbochemia, przemysł metalowy, środków transportu, zbrojeniowy, obrabiarkowy, przemysł lekki i spożywczy, produkcja materiałów budowlanym. Dodatkowo przemysł uzupełniają zakłady przemysłu ceramicznego, drzewno-papierniczego, dziewiarskiego, odzieżowego, poligraficznego, przetwórstwa spożywczego, szklarskiego, włókienniczego. GOP tworzy 14 większych miast i kilkanaście mniejszych miast i wsi. Najistotniejszym i największym miastem GOPu są Katowice. Warszawski Okręg Przemysłowy – to drugi okręg przemysłowy w Polsce pod względem wielkości produkcji przemysłowej. Znajduje się w środkowej Polsce, obejmuje województwo mazowieckie. Jego powierzchnia wynosi ok. 7 tys. km2. Rozwój zawdzięcza między innymi stołecznym funkcjom Warszawy. Charakterystyczne dla tego okręgu są duże udziały kapitału zagranicznego oraz liczne inwestycje. Rozwinięty jest tu przemysł elektrotechniczny, elektroniczny, precyzyjny, środków transportu i maszynowy, a także metalurgiczny, chemiczny, materiałów budowlanych, poligraficzny, spożywczy. Duże znaczenie ma też rozwój farmaceutyczny, kosmetyczny i odzieżowy. Największe ośrodki przemysłowe to Warszawa, Pruszków, Żyrardów, Piaseczno, Sochaczew, Ożarów oraz Mińsk Mazowiecki. 3. Okręgi przemysłowe powstałe w Azji: Japonia Japoński przemysł skupia się w wąskiej strefie. Zajmuje on blisko 15% powierzchni Japonii, czyli obszary od północnego Kiusiu wzdłuż wybrzeża Morza Japońskiego do Osaki-Nagoi, aż po Kanto. Wytwarza się tam ok. 80% produkcji przemysłowej. Wyróżniamy tam cztery okręgi przemysłowe: 1) Tokio-Jokohama, 2) Osaka-Kobe, 3) Nagoja, 4) południowa część Kiusiu. Okręg Tokio-Jokohama – znajduje się na przylegającej do Zatoki Tokajskiej Nizinie Kanto. Żyje tam ogromna liczba ludzi (gęstość zaludnienia wynosi ponad 20 tys. osób/km2), jest dobre położenie transportowe. Te dwa czynniki powodują rozwój przemysłu. Centrum okręgu stanowi jedno z największych miast świata- Tokio. Przemysł rozwija się we wszystkich dziedzinach oprócz wydobywczego. Najważniejszą rolę spełniają zatem przemysł: chemiczny, maszynowy, środków transportu, maszynowy, elektrotechniczny, poligraficzny i precyzyjny. Chiny Są światową potęgą przemysłową. Są wiodącym producentem bawełnianej przędzy i odzieży, znajdują się w czołówce wytwórców cementu, węgla, kwasu siarkowego, stali i energii elektrycznej. Okręgi przemysłowe na terenie Chin to np.: Okręg Fushun-Anshan– znajduje się w prowincji Liaoning w Chinach. Rozwija się dzięki zasobom węgla kamiennego, rud żelaza, magnezu a także ropy naftowej. Baza surowcowa pozwala na rozwój hutnictwa, karbochemii, produkcji maszyn. Naturalnie rozwija się tu także przemysł włókienniczy i tekstylny. Okręg Północny - (Pekin-Tianjin) znajdują się to zasoby węgla kamiennego, rud żelaza, ropy naftowej i wanadu. Jego baza surowcowa stwarza zatemdoskonałe warunki do rozwijania się hutnictwa żelaza i stopów metali, przetwórstwa węgla kamiennego i ropy naftowej. Okręg ten jest słynny z produkcji statków i samochodów osobowych. Przemysł lekki, spożywczy, kosmetyczny, elektroniczny oraz poligraficzny także zaczynają się stawać centrum przemysłu. Indie W przemyśle pracuje 13% ludności i wytwarza około 30% dochodu narodowego. Przemysł przetwórczy Indii wytwarza towary z branży konsumpcyjnej, włókienniczej, hutniczej. Przemysł chemiczny wytwarza głównie nawozy sztuczne. Bardzo dobrze rozwinięte jest włókiennictwo. Okręg Damodar – położony jest nad rzeką Damodar na pograniczu stanów Bengali Zachodni i Bihar w Indiach. To największy okręg przemysłowy w Indiach. Bywa nazywanyindyjskim Zagłębiem Ruhry. Występują tam złoża węgla kamiennego, rud żelaza, metali uszlachetniających, miedzi, miki oraz boksytów. Rozwija się przemysł metalowy, produkcji żelaza i stali, karbochemii oraz środków transportu. Wydobyciem węgla kamiennego w tym okręgu zajmuje się ponad 300 kopalń. Dostarczają one około 50% wydobycia tego surowca w całych Indiach. Największymi miastami są Ranigańdź i Bokaro. 4. Okręgi przemysłowe powstałe w Afryce: Głównie opierają się naprzemyśle wydobywczym (jedne z największych zasobów surowców mineralnych na świecie). Występują tu złoża złota, platyny, diamentów, węgla kamiennego, azbestu, rudy uranu, miedzi, chromu, manganu, żelaza oraz gazu ziemnego. RPA Okręg Witwatersrabd – znajduje się w prowincji Transwal w RPA. Poprzez złoża węgla, złota, diamentów jest jednym z najbogatszych zagłębi surowcowych na świecie. Jest największym okręgiem Afryki. Na eksport pozyskuje się tam głównie węgiel kamienny, złoto, patynę, srebro, diamenty, inne kamienie szlachetne, cynk, ołów itd. Rozwinął się tam także przemysł elektromaszynowy (produkujący np. samochody, wagony), przemysłowy i włókienniczy. Zair/Zambia Shaba-Copperbelt – powstał na pograniczu Zairu i Zambii, gdzie znajdują się zasoby miedzi, złota, srebra, uranu, kobaltu, cyny, germanu i tantalu. Początkowo przy udziale obcych kapitałów (brytyjskich, belgijskich i niemieckich) rozwinęło się hutnictwo metali na eksport. Później na terenie Shaby zaczęły rozwijać się przemysły tj. spożywczy, chemiczny, cementowy, które zaspokajały potrzeby lokalne. Główne ośrodki przemysłu to: Lubumbashi, Likasi w Zairze oraz Ndola i Mufulira w Zambii. Rozwój okręgów przemysłowych W wielu krajach okręgi przemysłowe ulegają głębokim przekształceniom. Jednocześnie, na obszarach wcześniej słabo zurbanizowanych wciąż powstają nowe okręgi. Główną przyczyną tego następstwa jest rozwój technologii. Zmiana ta wpływa na wielkość przedsiębiorstw, źródła zaopatrzenia w surowce, rynek pracy, lokalizacje działalności produkcyjnej. Prowadzi to do kształtowania się nowych przestrzeni ekonomicznych. Obecnie dysproporcje w uprzemysłowieniu poszczególnych kontynentów i krajów są ogromne i pogłębiają się. Wynika to z potencjału gospodarczego i polityki rozwoju poszczególnych państw. Największe różnice występują między krajami o słabo i dobrze rozwijającej się gospodarce. W rozwoju okręgów przemysłowych zauważamy następujące tendencje: w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo restrukturyzuje się stare surowcowe okręgi, likwidując przy tym przemysły uciążliwe dla środowiska; w krajach słabo rozwiniętych występuje dynamiczny rozwój okręgów przemysłowych nastawionych na przemysł surowcowy. Przemysł w krajach słabo rozwiniętych gospodarczo charakteryzuje: rozwój tradycyjnych gałęzi przemysłu (górnictwa, hutnictwa, przemysłu spożywczego i włókienniczego) wysoki udział przemysłu wydobywczego w globalnej wartości produkcji przemysłowej (ok. 50%); tworzenie się okręgów przemysłowych o strukturze gałęziowej, charakterystycznej dla okręgów surowcowych; słabo rozwinięty przemysł maszynowy; brak przemysłów zaawansowanych technologii. Przemysł w krajach dobrze rozwiniętych gospodarczo charakteryzuje: deglomeracja okręgów przemysłowych; ograniczenie lub likwidacja przemysłu ciężkiego; likwidacja przemysłów degradujących środowisko naturalne; rozwijanie się przemysłu wysokiej techniki przynoszącego zyski; wzrost roli przemysłu high-technology w ogólnej produkcji przemysłowej. Rozmieszczenie produkcji przemysłowej na świecie. Wyróżnia się kilka regionów różniących się od siebie poziomem potencjału i strukturą gałęziową przemysłu. Należą do nich: kraje najlepiej rozwinięte gospodarczo (Stany Zjednoczone, Japonia, państwa Europy Zachodniej) o nowoczesnym potencjale technologicznym w wielu dziedzinach produkcji przemysłowej – rozwija się tutaj głównie przemysł high-technology; kraje Europy Środkowo-Wschodniej – o dużym potencjale przemysłowym, głównie przemysłu ciężkiego, który wymaga modernizacji i restrukturyzacji; Rosji – kraju bogatego w zasoby naturalne, który posiada dobrze rozwinięty przemysł środków produkcji; kraje Azji Południowo-Wschodniej i Wschodniej – o dynamicznie rozwijającym się przemyśle, głównie elektroniki użytkowej; Chiny – kraj, w którym bardzo szybko rozwijają się okręgi wydobywcze, głównie węglowe, przemysł elektromaszynowy, włókienniczy i odzieżowy oraz hutnictwo żelaza; kraje Ameryki Łacińskiej i Afryki, –w których systematycznie wzrasta eksploatacja surowców, głównie rud żelaza i metali nieżelaznych; kraje Bliskiego Wschodu nastawione na eksploatację i eksport ropy naftowej, gazu ziemnego. Bibliografia: ~ Bibliografia: Roman Domachowski „Geografia gospodarcza świata i Polski”. Wyd. Oświata. Warszawa 1999. Władysław Skrzypczak- „Geografia ekonomiczna. Uczniowie szkół średnich. Kandydaci na studia.” Wydanie czwarte- rozszerzone. EFEKT. Warszawa 1997 ”Repetytorium z geografii gospodarczej”. Praca zbiorowa pod redakcją Ireny Fierli. Wydanie VI. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne. Warszawa 2004. ”Geografia” Podręcznik część 2 szkoły ponadgimnazjalne zakres podstawowy. Jadwiga Kop, Maria Kucharska, Elżbieta Szkarłat. Wydawnictwo Szkolne PWN. Warszawa- Łódź 2004. rysunek1 rysunek Autor opracowania: Anna Pietruszczak Przemysł to piąty dział drugiej klasy liceum 4-letniego. Zawiera informacje o górnictwie, przetwórstwie przemysłowym i energetyce ujęte w ramach drugiego sektora gospodarczego. Porusza także problemy z zakresu wpływu przemysłu na środowisko globalne. Spis tematów (kliknij na temat, aby przejść do strony) Przemysł I Czynniki lokalizacji i rozwoju przemysłu Co znajdę w tym temacie? Rodzaje działalności przemysłowej Struktura gałęziowa przemysłu Przyrodnicze czynniki lokalizacji przemysłu Pozaprzyrodnicze (techniczne, społeczno-gospodarcze, polityczne) czynniki lokalizacji przemysłu Zmiana roli czynników lokalizacji przemysłu Korzyści i niekorzyści aglomeracji Deglomeracja przemysłu II Przemysł tradycyjny a przemysł zaawansowanych technologii Co znajdę w tym temacie? Różnice między przemysłem tradycyjnym i zaawansowanych technologii Czynniki lokalizacji przemysłu tradycyjnego i przemysłu nowych technologii Cechy przemysłu tradycyjnego i przemysłu zaawansowanych technologii – porównanie Skutki rozwoju nowoczesnego przemysłu III Industrializacja, dezindustrializacja i reindustrializacja Co znajdę w tym temacie? Procesy industrializacji na świecie Procesy dezindustrializacji na świecie Procesy reindustrializacji na świecie Industrializacja, dezindustrializacja i reindustrializacja w Polsce IV Okręgi przemysłowe i technopolie na świecie Co znajdę w tym temacie? Typy koncentracji przemysłu Okręgi przemysłowe i technopolie świata Okręgi przemysłowe w Polsce Współczesne przemiany w przemyśle tradycyjnym i nowoczesnym V Budownictwo Co znajdę w tym temacie? Charakterystyka budownictwa Czynniki rozwoju budownictwa Rola budownictwa w gospodarce narodowej Budownictwo a krajobraz przyrodniczy i kulturowy VI Źródła energii Co znajdę w tym temacie? Podział źródeł energii Nieodnawialne źródła energii Surowce energetyczne Inne surowce o dużym znaczeniu w przemyśle – surowce metaliczne Odnawialne źródła energii Zalety i wady różnych źródeł energii VII Energetyka na świecie Co znajdę w tym temacie? Bilans energetyczny świata i jego zmiany Produkcja energii elektrycznej na świecie Bilans i mix energetyczny Polski Źródła energii w wybranych państwach świata Struktura produkcji energii a bezpieczeństwo energetyczne Niebezpieczne skutki rosnącego zapotrzebowania na energię VIII Energetyka jądrowa i OZE Co znajdę w tym temacie? Rozwój energetyki jądrowej Produkcja energii jądrowej na świecie Dylematy związane z wykorzystaniem energii jądrowej Energetyka jądrowa w Polsce Rozwój OZE Słownik Przejdź do słownika (kliknij) Aparat pojęciowy w tym dziale (kliknij aby rozwinąć definicję): Baza energetyczna Jeden z pozaprzyrodniczych czynników lokalizacji przemysłu. Obejmuje elektrownie i instalacje zapewniające dostawy prądu elektrycznego. Stanowi podstawę dla lokalizacji energochłonnych obiektów, takich jak huty czy niektóre zakłady chemiczne. Kliknij by dowiedzieć się więcej Baza surowcowa Jeden z najważniejszych przyrodniczych czynników lokalizacji przemysłu. Istnienie wielu zakładów jest bezpośrednio (kopalnie) lub pośrednio (elektrownie, huty) związane z obecnością wybranych surowców mineralnych, albo półproduktów z innych działów gospodarki. Ze względu na zależność przemysłu od bazy surowcowej dokonano podziału lokalizacji na: przymusową, związaną i swobodną. Kliknij by dowiedzieć się więcej Bezpieczeństwo energetyczne Stopień, w jakim państwo jest samodzielne i stabilne pod względem produkcji energii. Opiera się głównie o zróżnicowanie miksu energetycznego oraz dywersyfikację dostawców surowców energetycznych. Kliknij by dowiedzieć się więcej Bezrobocie strukturalne Jeden z rodzajów bezrobocia. Ten typ jest skutkiem zmiany struktury gospodarczej polegającej np. na dezindustrializacji i przekształceniu gospodarki w usługową, na skutek czego dawni pracownicy likwidowanych zakładów zostają pozbawieni pracy. Kliknij by dowiedzieć się więcej Budownictwo Działalność zaliczania do II sektora gospodarczego (przemysłu), polegająca na budowie rozmaitych konstrukcji, w tym domów mieszkalnych, zakładów, obiektów inżynieryjnych i infrastruktury. Kliknij by dowiedzieć się więcej Budownictwo lądowe Typ działalności w obrębie budownictwa, która obejmuje konstruowanie obiektów na lądzie takich jak: budynki i budowle, obiekty inżynieryjne (mosty, wiadukty, tunele), infrastruktura i inne obiekty. Kliknij by dowiedzieć się więcej Budownictwo wodne Typ działalności w obrębie budownictwa, która obejmuje konstruowanie obiektów na styku lądu i obszarów morskich oraz wód śródlądowych np. ujęć wodnych, śluz, kanałów, zapór, obiektów portowych. Kliknij by dowiedzieć się więcej Cynk i ołów (surowce metaliczne) Dwa ważne surowce metaliczne, znajdujące zastosowanie w przemyśle środków transportu, elektromaszynowym i zbrojeniowym. Światowe wydobycie wynosiło 13 mln 643 tys. ton cynku i 4 mln 640 tys. ton ołowiu w 2018 r. Kliknij by dowiedzieć się więcej Decyzja o warunkach zabudowy (WZ) Typ decyzji administracyjnej pozwalającej na wybudowanie konkretnego obiektu w danym miejscu, na podstawie obowiązującego Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego lub (w przypadku jego braku) na podstawie decyzji wydanych wcześniej dla nieruchomości sąsiadujących. Kliknij by dowiedzieć się więcej Deglomeracja przemysłu Nurt w polityce gospodarczej, przedstawiający pozytywne skutki relokowania zakładów przemysłowych z obszarów dużych aglomeracji do małych i średnich miast oraz na wieś, wskazujący na wynikające z tego korzyści takie jak: większa dostępność przestrzeni, niższe koszty pracy, mniej obciążona infrastruktura, niższe podatki, lepszy stan środowiska czy obecność ulg, dotacji i Specjalnych Stref Ekonomicznych. Kliknij by dowiedzieć się więcej Dezindustrializacja Przeciwieństwo industrializacji – proces upadku i likwidacji przemysłu (mający szereg zróżnicowanych przyczyn), polegający na zamykaniu zakładów przemysłowych (często ich relokowaniu w miejsca o niższych kosztach produkcji). Docelowo prowadzi do przekształcenia gospodarki z przemysłowej w usługową. Kliknij by dowiedzieć się więcej Dywersyfikacja źródeł energii Polityka polegająca na zróżnicowaniu źródeł produkcji energii (głównie elektrycznej), zamiast opierania się wyłącznie na jednym typie energii (zwłaszcza zależnym od zewnętrznych dostaw surowców). Kliknij by dowiedzieć się więcej Elektrownia wodna maremotoryczna Typ hydroelektrowni, która wykorzystuje ruch wody morskiej wynikający z falowania lub prądów morskich. Ma marginalne znaczenie w globalnej hydroenergetyce. Kliknij by dowiedzieć się więcej Elektrownia wodna maretermiczna Typ hydroelektrowni, która wykorzystuje naturalne ciepło wody morskiej do produkcji energii. Ma marginalne znaczenie w globalnej hydroenergetyce. Kliknij by dowiedzieć się więcej Elektrownia wodna pływowa Typ hydroelektrowni, która wykorzystuje ruch wody morskiej podczas naturalnych, codziennych pływów (zarówno przypływów, jak i odpływów). Na świecie jest obecnie kilka większych elektrowni tego typu, ale ich rola jest niewielka, a budowa kosztowna. Kliknij by dowiedzieć się więcej Elektrownia wodna przepływowa Typ hydroelektrowni, która wykorzystuje naturalny spadek terenu i/lub dużą ilość wody transportowanej przez rzekę. Płynąca woda prowadzi do produkcji energii. Ze względu na brak zapory, nie ma możliwości regulacji ilości wytwarzanego prądu. Kliknij by dowiedzieć się więcej Elektrownia wodna szczytowo-pompowa Typ hydroelektrowni, wykorzystuje dwa sąsiadujące ze sobą jeziora, między którymi istnieje istotna różnica wysokości. Nocą woda jest pompowana ze zbiornika dolnego do górnego, a w ciągu dnia spuszczana w dół – dzięki czemu produkowana jest energia. Co interesujące, elektrownia ta ma ujemny bilans energetyczny, tzn. więcej prądu zużywa (na pompowanie wody) niż produkuje. Jest to jednak umyślne i przemyślane, ponieważ energia produkowana jest w czasie dużego zapotrzebowania (w ciągu dnia), a zużywana nocą (kiedy i tak muszą pracować i produkować prąd elektrownie cieplne). Kliknij by dowiedzieć się więcej Elektrownia wodna zaporowa Typ hydroelektrowni, która działa na podobnej zasadzie jak elektrownia przepływowa, ale ma tą istotną przewagę, że może regulować wielkość produkowanej energii ze względu na istnienie tamy i zmagazynowanie wody w sztucznie utworzonym jeziorze. To najczęściej stosowany typ hydroelektrowni. Kliknij by dowiedzieć się więcej Emisyjność CO2 Stopień wpływu źródeł energii na środowisko naturalne poprzez wytwarzanie i wydzielanie do atmosfery dwutlenku węgla w procesie wykorzystania danego źródła w produkcji energii. Do źródeł wysoko emisyjnych należą nieodnawialne źródła energii (z wyjątkiem uranu) oraz biomasa. Najwyższą emisyjnością cechuje się węgiel brunatny, a najniższą energia wodna. Kliknij by dowiedzieć się więcej Energetyka Działalność zaliczania do II sektora gospodarczego (przemysłu), polegająca na wytwarzaniu i dostarczaniu energii elektrycznej i cieplnej. Kliknij by dowiedzieć się więcej Energetyka geotermalna Typ energetyki wykorzystujący ciepło pochodzące z wnętrza Ziemi. Wykorzystywane jest ona zarówno w elektrowniach geotermicznych, jak również do bezpośredniego ogrzewania budynków, a nawet infrastruktury. Istnieje jednak relatywnie niewiele miejsc, w których tą energię można skutecznie wykorzystywać. Kliknij by dowiedzieć się więcej Energetyka jądrowa (atomowa) Typ energetyki, w której do produkcji energii wykorzystuje się uran. Należy do nieodnawialnych źródeł energii, jednak ma charakter nieemisyjny. Należy do źródeł energii budzących duże kontrowersje, gdzie pomimo dużej opłacalności ekonomicznej zarzuca jej się zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi. Kliknij by dowiedzieć się więcej Energetyka wiatrowa Typ energetyki wykorzystujący naturalny ruch powietrza, który poruszając skrzydłami turbin wiatraków prowadzi do produkcji energii. Takie elektrownie lokowane są najczęściej w miejscach o częstym i stabilnym wietrze, zwłaszcza na obszarach nadmorskich, a nawet w wodzie (nieopodal brzegu). Kliknij by dowiedzieć się więcej Fotowoltaika Typ energetyki, która zajmuje się przetwarzaniem na energię promieniowania słonecznego (elektrownia słoneczna). Należy do najdynamiczniej rozwijających się dziedzin energii. Cieszy się dużą popularnością zwłaszcza w Niemczech, choć planuje się jej rozwój także w Polsce. Jednak ze względu na wysokie usłonecznienie i wyższe temperatury znajduje zastosowanie zwłaszcza w strefie zwrotnikowej i podzwrotnikowej. Kliknij by dowiedzieć się więcej Gaz ziemny (surowiec energetyczny) Drugi obok ropy naftowej kluczowy surowiec energetyczny. Mieszanina lotnych węglowodorów, zwykle występujące w sąsiedztwie ropy naftowej (gaz mokry), ale może też występować samodzielnie (gaz suchy). Charakteryzuje się wysoką kalorycznością, nieznacznie tylko gorszą od ropy naftowej (9000 kcal/m3), jest przy tym paliwem znacznie bardziej ekologicznym. Wykorzystuje się go do produkcji paliwa (LPG), tworzyw sztucznych i materiałów syntetycznych, jak również do produkcji energii. W 2015 r. światowe wydobycie wynosiło 3 bln 505 mld metrów sześciennych. Kliknij by dowiedzieć się więcej Gazownictwo Działalność zaliczania do II sektora gospodarczego (przemysłu), polegająca na wytwarzaniu i dostarczaniu do odbiorców gazu. Kliknij by dowiedzieć się więcej Głód przestrzeni Potoczne określenie zjawiska niedoboru przestrzeni w miastach. Jest to problem obserwowany głównie w dużych ośrodkach, które np. z powodów fizycznogeograficznych lub ekonomicznych nie mogą się dalej rozrastać, a istnieje silne zapotrzebowanie na nową przestrzeń mieszkaniową i biurową. Kliknij by dowiedzieć się więcej Górnictwo Działalność zaliczania do II sektora gospodarczego (przemysłu), polegająca na pozyskiwaniu surowców mineralnych w celu ich późniejszego przetworzenia. Kliknij by dowiedzieć się więcej Hydroenergetyka (energetyka wodna) Energetyka wykorzystująca wodę (zarówno morską jak i ze źródeł śródlądowych). Główne źródło energii odnawialnej, odpowiadające nawet za 60% energii produkowanej z OZE. Za jej wykorzystaniem przemawiają nie tylko względy ekologiczne, ale też wysoka opłacalność finansowa. Kliknij by dowiedzieć się więcej Industrializacja Inaczej uprzemysłowienie – proces powstawania i rozwoju przemysłu, zapoczątkowany w czasie rewolucji przemysłowej, polegający na masowym tworzeniu nowych zakładów produkcyjnych. Kliknij by dowiedzieć się więcej Infrastruktura społeczna Jeden z pozaprzyrodniczych czynników lokalizacji przemysłu. Zespół obiektów i urządzeń niezbędnych do zaopatrzenia obiektów w usługi społeczne (oświata, ochrona zdrowia), socjalne i kulturalne. Kliknij by dowiedzieć się więcej Infrastruktura techniczna Jeden z pozaprzyrodniczych czynników lokalizacji przemysłu. Zespół obiektów i urządzeń niezbędnych do zaopatrzenia obiektów w prąd, ogrzewanie, wodę, gaz, odbiór ścieków i odpadów, a ponadto obiekty infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej. Kliknij by dowiedzieć się więcej Klaster przemysłowy Specyficzna forma koncentracji przemysłu – zakładów działających w pokrewnych dziedzinach. Między zakładami w obrębie klastra występuje kooperacja oraz sieć powiązań, np. z zapleczem naukowo-badawczym czy instytucjami wsparcia biznesu. Kliknij by dowiedzieć się więcej Korzyści aglomeracji Jeden z pozaprzyrodniczych czynników lokalizacji przemysłu. Obejmuje zalety wynikające z koncentracji dużej liczby obiektów przemysłowych na obszarze jednej aglomeracji, związane z lepszą dostępnością kooperantów, dostęp do odpowiedniej infrastruktury, dużego rynku zbytu i zasobów siły roboczej (w tym wykwalifikowanej kadry). Kliknij by dowiedzieć się więcej Lokalizacja przymusowa przemysłu Jeden z trzech typów lokalizacji przemysłu w zależności od stopnia uzależnienia od bazy surowcowej. W tym przypadku umiejscowienie zakładu jest bezpośrednio związane z występowaniem określonych surowców mineralnych, a jego położenie w innym miejscu jest niemożliwe. Do takich zakładów należą przede wszystkim kopalnie, szyby naftowe i szyby gazowe oraz platformy wydobywcze. Kliknij by dowiedzieć się więcej Lokalizacja swobodna przemysłu Jeden z trzech typów lokalizacji przemysłu w zależności od stopnia uzależnienia od bazy surowcowej. W tym przypadku umiejscowienie zakładu nie jest związane z występowaniem surowców mineralnych i może zostać uruchomiony w dowolnym położeniu. Przyjmuje się, że do tej grupy należą wszystkie zakłady produkujące wyroby o masie lub wartości wyższej niż masa surowców niezbędnych do ich wytworzenia (co przekłada się na większą opłacalność transportu surowców). Podręcznikowym przykładem takiego zakładu jest piekarnia (lokalizowana w pobliżu rynku zbytu, a nie miejscu pozyskiwania zboża), ale w tej grupie znajduje się większość wszystkich zakładów przemysłowych. Kliknij by dowiedzieć się więcej Lokalizacja związana przemysłu Jeden z trzech typów lokalizacji przemysłu w zależności od stopnia uzależnienia od bazy surowcowej. W tym przypadku umiejscowienie zakładu jest pośrednio związane z występowaniem określonych surowców mineralnych, a choć jego położenie jest możliwe teoretycznie w dowolnym miejscu, to rachunek ekonomiczny skłania do jego lokowania w pobliżu złóż surowców. Najczęściej dotyczy to takich zakładów, gdzie masa lub wartość gotowego wyrobu jest niższa niż masa lub wartość surowców niezbędnych do jego wytworzenia. Przykładami takich zakładów są: elektrownia węgla brunatnego i cukrownia (ze względu na brak opłacalności transportu odpowiednio węgla brunatnego i buraków cukrowych na duże odległości). Kliknij by dowiedzieć się więcej Metoda głębinowa Metoda wydobywania węgla (najczęściej kamiennego) polegająca na budowie podziemnej kopalni, w której wydobycie realizują górnicy. Kliknij by dowiedzieć się więcej Metoda odkrywkowa Metoda wydobywania węgla (najczęściej brunatnego, rzadziej kamiennego) polegająca na jego pozyskiwaniu bezpośrednio z powierzchni ziemi (np. przy użyciu koparek), po usunięciu skał zalegających ponad pokładem surowca. Kliknij by dowiedzieć się więcej Metoda otworowa Metoda wydobywania paliw płynnych i gazowych, polegająca na wykonaniu pionowego odwiertu i bezpośredniej eksploatacji złoża bez zmian w podłożu (za wyjątkiem usunięcia zawartości złoża ze skał). Kliknij by dowiedzieć się więcej Miedź (surowiec metaliczny) Jeden z najważniejszych metali wykorzystywanych na świecie, odgrywa kolosalną rolę w elektronice, ze względu na właściwości przewodnictwa prądu, ale też jako stop w innych branżach przemysłu. Światowe wydobycie wynosiło 20,4 mln ton w 2018 r. Kliknij by dowiedzieć się więcej Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) Podstawowy dokument z zakresu planowania przestrzennego opracowywany i uchwalany przez gminy. Decyduje o dopuszczeniu na określonym obszarze wybranego typu zabudowy lub lokalizowania określonego typu obiektów. Kliknij by dowiedzieć się więcej Niekorzyści aglomeracji Jeden z pozaprzyrodniczych czynników lokalizacji przemysłu. Obejmuje wady wynikające z koncentracji dużej liczby obiektów przemysłowych na obszarze jednej aglomeracji, związane z wyższą konkurencją, deficytem przestrzeni, przekształconym środowiskiem, przeciążeniem infrastruktury i wysokimi kosztami pracy. Kliknij by dowiedzieć się więcej Nieodnawialne źródła energii Typ źródeł energii, które są uzależnione od surowców energetycznych takich jak: węgiel (kamienny i brunatny oraz torf), gaz ziemny, ropa naftowa, łupki i piaski bitumiczne oraz uran. Surowce te ulegają stopniowemu zużyciu i wyczerpaniu. Za wyjątkiem wykorzystania uranu w energetyce jądrowej, wszystkie te źródła mają charakter wysokoemisyjny w zakresie CO2 i są niekorzystne dla środowiska naturalnego. Kliknij by dowiedzieć się więcej Odnawialne źródła energii (OZE) Typ źródeł energii, które są niezależne od dostawy surowców energetycznych ponieważ opierają się na niekończących się zasobach przyrody. Do produkcji energii wykorzystuje się: wodę morską i śródlądową, wiatr, energię słoneczną, biomasę i energię wnętrza Ziemi. Za wyjątkiem źródeł opartych o biomasę, charakteryzują się zerową emisyjnością CO2 i są przyjazne dla środowiska naturalnego. Kliknij by dowiedzieć się więcej Okręg przemysłowy Obszar koncentracji ośrodków przemysłowych – duże skupisko zakładów, najczęściej w zespole miast (także dużych). Zlokalizowane zakłady mogą reprezentować różne gałęzie przemysłu, ale są ze sobą powiązane technicznie, produkcyjnie i ekonomicznie. Kliknij by dowiedzieć się więcej Okręg przemysłowy miejski (wielkomiejski) Typ okręgu przemysłowego, który powstał dzięki obecności wielkiego rynku zbytu z jednoczesnymi dużymi zasobami siły roboczej – wokół dużej aglomeracji. Często obejmuje gałęzie przemysłu lekkiego nastawione na konsumpcję lokalnej ludności. Kliknij by dowiedzieć się więcej Okręg przemysłowy poligenetyczny Typ okręgu przemysłowego którego powstaniu zadecydował szereg zróżnicowanych czynników występujących jednocześnie. Kliknij by dowiedzieć się więcej Okręg przemysłowy surowcowy Typ okręgu przemysłowego powstały za sprawą obecności surowców mineralnych, wokół których ukształtował się przemysł wydobywczy i powiązane z nim gałęzie takie jak przemysł energetyczny, metalurgiczny i inne typu ciężkiego. Najpopularniejszy typ okręgu przemysłowego. Kliknij by dowiedzieć się więcej Okręg przemysłowy surowcowy zrestrukturyzowany Typ okręgu przemysłowego, którego determinującym czynnikiem powstania były surowce naturalne, ale przeszedł on restrukturyzację (np. za sprawą wyczerpania złóż lub relokacji zakładów) i obecnie rozwijają się w nim inne gałęzie przemysłu, a nawet sektor usługowy. Kliknij by dowiedzieć się więcej Okręg przemysłowy transportowy Typ okręgu przemysłowego utworzony za sprawą doskonałego położenia, umożliwiającego import surowców naturalnych i tani eksport gotowych wyrobów. Dotyczy przede wszystkim obszarów nadmorskich z wielkimi portami handlowymi. Kliknij by dowiedzieć się więcej Ośrodek przemysłowy Niewielkie skupisko zakładów przemysłowych, najczęściej w małym lub średnim mieście, gdzie przemysł stanowi istotny sektor życia gospodarczego, a często jest wiodącym pracodawcą. Kliknij by dowiedzieć się więcej Park naukowy Niewielki kompleks laboratoryjny (najczęściej w obrębie uczelni wyższych), przygotowujący innowacyjne projekty do wdrożenia w przemyśle zaawansowanych technologii. Kliknij by dowiedzieć się więcej Park technologiczny Bardziej zaawansowana forma kompleksu zaawansowanych technologii, w porównaniu z parkami naukowymi obejmują już zarówno instytucje badawcze jak i innowacyjne przedsiębiorstwa, tworzące zwarty obszar koncentracji przemysłu w obrębie miasta. Kliknij by dowiedzieć się więcej Pas rdzy Obszar w Stanach Zjednoczonych w sąsiedztwie Wielkich Jezior, w przeszłości nazywany Pasem Stalowym, gdzie zlokalizowane były liczne zakłady przemysłu ciężkiego. Na skutek dezindustrializacji obszar ten znalazł się w głębokim kryzysie gospodarczym. Kliknij by dowiedzieć się więcej Platforma wydobywcza Jedna z metod pozyskiwania ropy naftowej i gazu ziemnego. Opiera się o instalację (platformę) umieszczoną na powierzchni zbiornika wodnego (morza lub oceanu), z poziomu której następuje pozyskiwanie surowca z dna zbiornika. Kliknij by dowiedzieć się więcej Przemysł ciężki Rodzaj działalności przemysłowej, obejmuje gałęzie takie jak: przemysł wydobywczy, budowlany i energetyczny oraz część przemysłu przetwórczego. Jest nastawiony na produkcję maszyn i urządzeń oraz półproduktów do dalszego wykorzystania. Produkcja zazwyczaj przeznaczona jest dla innych branż przemysłowych i do wykorzystania w działalności gospodarczej. Kliknij by dowiedzieć się więcej Przemysł lekki Rodzaj działalności przemysłowej, obejmuje część przemysłu przetwórczego. Jest nastawiony na produkcję artykuł konsumpcyjnych dla odbiorców indywidualnych (konsumentów) na masową skalę, często z wykorzystaniem półproduktów pochodzących z przemysłu ciężkiego i rolnictwa. Kliknij by dowiedzieć się więcej Przemysł zaawansowanych technologii (high-tech) Typ nowoczesnego przemysłu opartego o innowacje. Dominują zarówno nowe metody produkcji, jak i nowe modele zarządzania. Gotowy produkt cechuje się wysokim stopniem zaawansowania technicznego, często przeznaczony jest jedynie dla wyspecjalizowanych odbiorców. Bardzo istotnym elementem tego typu przemysłu jest udział zaplecza naukowo-badawczego w tworzeniu wyrobów przemysłowych. Kliknij by dowiedzieć się więcej Przetwórstwo przemysłowe Wiodąca działalność zaliczania do II sektora gospodarczego (przemysłu), polegająca na przetwarzaniu surowców mineralnych oraz półproduktów uzyskiwanych z rolnictwa (także z innych działów przemysłu) w celu tworzenia nowych wyrobów przemysłowych. Kliknij by dowiedzieć się więcej Reindustrializacja Proces odbudowy znaczenia przemysłu w gospodarce, poprzez ponowny wzrost zatrudnienia w tym sektorze na bazie nowo tworzonych zakładów, zazwyczaj z branży przemysłu zaawansowanych technologii. Kliknij by dowiedzieć się więcej Relokacja przemysłu Proces polegający na przenoszeniu zakładów przemysłowych w do nowej lokalizacji, najczęściej z krajów wysokorozwiniętych o wysokich kosztach pracy do państw rozwijających się, gdzie koszty te są znacznie niższe, a przez to opłacalność produkcji – wyższa. Prowadzi do dezindustrializacji. Kliknij by dowiedzieć się więcej Restrukturyzacja przemysłu Proces przemiany przemysłu polegający najczęściej na zmianie jego struktury gałęziowej (np. z przemysłu ciężkiego w przemysł lekki lub przemysł zaawansowanych technologii) albo przekształcenie zakładów przemysłowych w obiekty usługowe. Kliknij by dowiedzieć się więcej Ropa naftowa (surowiec energetyczny) Najważniejszy na świecie surowiec energetyczny. Ciekła kopalina, mieszanina węglowodorów. Cechuje się bardzo wysoką kalorycznością na poziomie 10 000 kcal/kg, ale jest paliwem wysoko emisyjnym, bardzo szkodliwym dla środowiska. Wykorzystywana jest przede wszystkim w przemyśle paliwowym do produkcji oleju napędowego i benzyny, ale używa jej się także w przemyśle chemicznym (leki, farby, kosmetyki, ale też oleje i smary samochodowe). Jest także wykorzystywana w produkcji energii cieplnej i elektrycznej. W 2019 r. wydobywano na świecie 82 mln 342 tys. baryłek. Kliknij by dowiedzieć się więcej Specjalna Strefa Ekonomiczna Obszar o szczególnych, preferencyjnych zwolnieniach podatkowych dla działających na jego obszarze przedsiębiorstw. W Polsce Strefy funkcjonują od 1995 r. i jest ich obecnie 14. Celem ich utworzenia jest zachęcenie (zwłaszcza zagranicznych przedsiębiorców) do inwestowania i tworzenia miejsc pracy na obszarach dotkniętych problemem bezrobocia. Kliknij by dowiedzieć się więcej Szyb naftowy/gazowy Technika wydobywania ropy naftowej i gazu ziemnego na powierzchni lądu, polegająca na wykonaniu odwiertu wydobywczego w miejscu występowania surowca. Kliknij by dowiedzieć się więcej Technopolia Najbardziej zaawansowana forma koncentracji przemysłu wysokich technologii. To rozległe okręgi przemysłowe, w których funkcjonuje wiele nowoczesnych zakładów, liczne uczelnie wyższe, instytuty naukowe, ale także instytucje otoczenia biznesu np. z zakresu finansów i wsparcia instytucjonalnego, które pomagają na etapie wdrożeniowym produktu (np. kredytując taką działalność). Ich powstanie zależy od szeregu czynników technologicznych, ekonomicznych i społecznych. Kliknij by dowiedzieć się więcej Uran (surowiec energetyczny) Jeden z wykorzystywanych surowców energetycznych na świecie. To pierwiastek promieniotwórczy wykorzystywany do produkcji energii w elektrowniach jądrowych. Jest paliwem o najwyższej kaloryczności na świecie równej według różnych źródeł między 12,5-20 miliardów kcal (odpowiednik 2 500 000 kg węgla lub prawie 2 000 000 kg produktów naftowych). Światowe wydobycie w 2019 r. wynosiło 53 500 ton. Kliknij by dowiedzieć się więcej Węgiel brunatny (surowiec energetyczny) Jeden z wykorzystywanych surowców energetycznych na świecie. Paliwo stałe pochodzenia roślinnego, zawiera od 62% do 75% pierwiastka węgla. W porównaniu z węglem kamiennym cieszy się znacznie niższą kalorycznością (2000-3000 kcal/kg), dodatkowo jest mokry (i ciężki) i kruchy, przez co nie nadaje się do transportu na duże odległości i cechuje się ogólną małą opłacalnością. Z tych wszystkich powodów, wykorzystuje się go prawie wyłącznie do produkcji energii, a elektrownie opalane tym rodzaje węgla lokuje się w bezpośrednim sąsiedztwie złóż. Jest niezwykle szkodliwy dla środowiska. W przytłaczającej większości przypadków wydobywany jest metodą odkrywkową, ze względu na płytkie zaleganie pod ziemią. Światowe wydobycie w 2018 r. było na poziomie 1 mld 183 mln ton. Kliknij by dowiedzieć się więcej Węgiel kamienny (surowiec energetyczny) Jeden z najważniejszych surowców energetycznych na świecie. Paliwo stałe pochodzenia roślinnego, typ węgla o zawartości od 75% do 98% pierwiastka węgla. Wartość energetyczna paliwa sięga 5000-6000 kcal/kg, a więc dwukrotnie mniej niż ropy naftowej, cechuje się przy tym równie dużą, a w niektórych kwestiach nawet większą szkodliwością dla środowiska. Oprócz wykorzystania w produkcji energii, znajduje zastosowanie w hutnictwie (koks), przy produkcji smoły, barwników i leków. w 2018 roku wydobywano 7 mld 727 mln ton. Kliknij by dowiedzieć się więcej Zaplecze naukowo-badawcze Jeden z pozaprzyrodniczych czynników lokalizacji przemysłu. Obejmuje instytuty naukowe i badawcze oraz uczelnie wyższe, które zapewniają napływ innowacji oraz wykwalifikowanej kadry, a także mogą wspierać proces badawczy i wdrożeniowy. Kliknij by dowiedzieć się więcej Żelazo (surowiec metaliczny) Jeden z najważniejszych metali wykorzystywanych na świecie, wykorzystywany jest przede wszystkim do produkcji stali, z której z kolei wytwarza się niezliczone elementy w budownictwie, przemyśle elektromaszynowym czy środków transportu. Światowe wydobycie wynosiło w 2019 r. 2,5 mld ton. Kliknij by dowiedzieć się więcej Ściąga Onet Wiedza Okręgi przemysłowe Polski Napisano: 09:01 W Polsce za okręg przemysłowy uznaje się skupisko zakładów silnie ze sobą powiązanych terytorialnie, które wytwarzają w sumie co najmniej 1% ogółu sprzedanej produkcji przemysłowej. Dla okręgów przemysłowych charakterystyczna jest również koncentracja ludności i duży stopień przekształcenia środowiska przyrodniczego. Obecnie w Polsce wyróżnia się 22 okręgi oraz kilkadziesiąt ośrodków przemysłowych. Ze względu na główną przyczynęCzytaj więcej w: Poradniki z kategorii

okręgi przemysłowe w polsce na mapie